XÍCH BÍCH HOÀI CỔ - ĐỖ MỤC

ĐỖ MỤC  杜牧,

 (802-853)  Thời Vãn Đường

赤 壁 懷 古  

折 戟 沉 沙 鐵 未 銷，
自 將 磨 洗 認 前 朝。
東 風 不 與 周 郎 便，
銅 雀 春 深 鎖 二 喬。

Phiên âm

Xích Bích hoài cổ

Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu,
Tự tương ma tẩy nhận tiền triều.
Đông phong bất dữ Chu lang tiện,
Đồng Tước xuân thâm toả nhị Kiều.

Dịch nghĩa

Mũi kích gãy nằm trong cát, sắt chưa mòn hết,
Tự tay mình mài rũa, đã nhận thấy dấu vết triều đại vừa qua.
Gió đông ví không thuận tiện cho chàng Chu Du,
Thì cảnh xuân thâm nghiêm của đài Đồng Tước đã khoá chặt hai nàng Kiều.

     DỊCH THƠ

XÍCH BÍCH HOÀI CỔ

Kích gẩy cát vùi sắt chẳng tan

Triều cũ rửa xem dấu rõ ràng

Gió đông nở phụ Chu Công Cẩn

Đồng Tước nhị Kiều khóa tuổi xuân.

                      NGUYỄN AN BÌNH 

 Dưới cát gươm chìm sắt chẳng tiêu

Rửa mài nhận biết việc tiền triều

Gió đông nếu chẳng vì Công Cẩn

Đồng Tước đêm xuân khóa nhị Kiều.

                      PHAN KẾ BÍNH

_____________________________________________________________

1-Xích Bích là một khúc sông trên Trường Giang thuộc tỉnh Hồ Bắc. Đời Tam Quốc, nguyên soái Chu Du nhờ gió đông nổi lên mới dùng hoả công đốt cháy các chiến thuyền của Tào Tháo.

2- Chu Lang: tức Chu Công Cẩn, một tướng tài của Đông Ngô.

3- Nhị Kiều: hai người con gái đẹp của Đông Ngô.

*Đỗ Mục là người Vạn Niên, quận Kinh Triệu (nay là thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây). Nội ông là Tể tướng Đỗ Hựu, từng là một viên quan giỏi về lý tài (coi về tiền bạc), và là một sử gia biên soạn sách Thông điển. Anh ông là Phò mã Đỗ Sùng, từng trải đến chức Tiết độ sứ, rồi Tể tướng. Theo tài liệu, Đỗ Mục có dáng thanh tú, tính thích ca vũ, và có tài văn ngay từ lúc nhỏ .

Năm 828 đời Đường Văn Tông, ông thi đỗ Tiến sĩ lúc 25 tuổi, lại đỗ luôn khoa Hiền lương phương chính, được bổ chức Hiệu thư lang ở Sùng văn quán, rồi lần lược trải các chức: Đoàn luyện tại Giang Tây, Thư ký cho Tiết độ sứ Ngưu Tăng Nhụ ở Hoài Nam, Giám sát ngự sử ở Lạc Dương. Sau đó, ông lần lượt giữ chức Thứ sử tại Hoàng Châu, Từ Châu và Mục Châu. Về sau, ông được triệu về triều làm chức Khảo công lang, Tri chế cáo, rồi làm Trung thư xá nhân.

Năm 853 đời Đường Tuyên Tông, Đỗ Mục lâm bệnh mất lúc 50 tuổi .

Ông được đánh giá là người tài hoa, lãng mạn , thích thanh sắc, nhưng cương trực có khí tiết, không hay để ý chuyện nhỏ nhặt , và xem thường lễ giáo . Trong thư gửi cho Lý Trung Thừa, ông đã nói về mình như sau: "thích rượu, thích ngủ, đã thành cố tật, thường đóng của hàng chục ngày, việc thăm viếng mời mọc cũng nhiều thiếu sót"....