NHƯ NHỮNG KHÚC TÌNH CA GAM THỨ DỊU DÀNG
* Nhà
văn Hoài Hương
Giới thiệu về tập truyện ngắn “TIẾNG ĐÀN
ĐÁ TRÊN ĐỈNH SƠN TRÀ” của Nguyễn An Bình. Tập
truyện ngắn gồm 15 truyện ngắn được tác giả viết trong nhiều năm, có lời giới
thiệu và cảm nhận của nhà văn HOÀI HƯƠNG và nhà văn TRƯƠNG VĂN DÂN. Sách dày
272 trang, giá 130.000 đồng do NXB Thanh Niên cầp giấy phép năm 2020.
Có thể chính từ
việc cùng quê miền Tây Đô Cần Thơ “gạo trắng nước trong” mà tôi có duyên gặp và
làm quen với nhà thơ Nguyễn An Bình. Rồi cũng từ sự tò mò về một người thơ miền
Tây Nam bộ, tôi đọc tiểu sử văn học của ông mà ngưỡng mộ, hơn nửa thế kỷ với bề
dày và độ chín trong văn đàn đã lan rộng trong nước và hải ngoại, hiện tại là
17 tập thơ - văn – ca khúc phổ thơ đã được
xuất bản, từng có rất nhiều tác phẩm thơ được chọn đăng trên các tạp chí Văn,
Văn học, Tuổi Ngọc… trước năm 1975, và nhiều trang văn học của truyền thông Việt
Nam sau năm 1975…
Đến khi tôi được ông tặng cho 5 cuốn ca
khúc phổ thơ của ông với gần 500 bài: “Tình thơm màu giấy mới”, “Qua miền đất
nhớ”, “Về phương Nam tìm một cánh cò”, “Lời hẹn cỏ may”, “Dấu chim bay”, và khi
tôi viết những dòng này, về cuốn sách mới nhất của ông trong năm 2020, tập truyện
ngắn “Tiếng
đàn đá trên đỉnh Sơn Trà”, còn biết thêm số ca khúc phổ thơ ông đã lên con
số gần 700 bài, thì trong tôi không chỉ là ngưỡng mộ mà sự khâm phục sức lao động nghệ thuật của một người thơ tài
hoa… Vâng! Cho phép tôi được gọi ông là “ngừoi thơ”.
Đọc thơ ông, luôn cảm giác trong thơ có
nhạc, với những ngôn từ ngọt ngào thấm đẫm tình quê hương đất nước, có lẽ thế
mà các nhạc sĩ đã đồng điệu mà phổ nhạc vào lời thơ, làm nên những ca khúc mượt
mà, tha thiết, mang đậm hồn Việt. Và khi ông gửi tôi tập bản thảo “Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà”, tôi đã mang tâm cảm thơ, đọc 15
câu chuyện ngắn của ông: Chuyện tình trên Phá Tam Giang, Chuột và người,
Nguồn cội, Bến sông quê, Tình yêu màu hoa anh đào, Xóm trọ, Sông Ba mùa lũ,
Trên đồi sương, Mùa chim dồng dộc, Sông ngoài kia vẫn chảy, Chuyện của hai người,
Bên dòng Potomac, Tấm thẻ bài, Còn xanh bóng núi, Tiêng đàn đá trên đỉnh Sơn
Trà, như đọc những câu chuyện thơ đầy nhạc cảm, những khúc tình ca gam
thứ dịu dàng man mác, dù trong các câu chuyện đó, có vui có buồn, có vơi đầy
tình người, có đắng đót xót xa, có thênh thang nỗi nhớ, có diệu vợi tình quê, có
thao thiết yêu thương, có chênh chao xứ người, có mộng mơ lãng đãng, có liêu
trai sương khói, có mơ hồ vênh vao kiếp người…
Vượt qua cảm xúc những câu chuyện đời,
chuỵện tình làm ám ảnh khôn nguôi về kiếp người, sao có phận khổ đến tận cam
lai, hay long đong lận đận liên miên đến thế, hoặc về số phận những cuộc tình
có khổ trước vui sau, sướng đó lại khổ ngay đó, hợp tan như mây khói gió đùa,
phải vượt ngàn trùng xa cách đầy trắc trở rồi mới lại trùng phùng hạnh phúc…Đọc
tập truyện “Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn
Trà”lại là khám phá thú vị bao nét văn hóa tinh tế, cung cấp thêm chút ít
kiến thức về các miền đất Việt hay ở những phương trời xứ bạn.
Đọc Chuyện tình trên Phá Tam Giang, có
thêm hiểu biết thế nào là “thả lừ”, “mò trìa” để bắt tôm cua cá, “nò sáo” nuôi trồng thủy hải sản… Hay
trong Bến sông quê, có thể biết thêm ít bài bản Đờn ca tài tử Nam bộ
với các bản cổ như: “khốc hoàng thiên”,
“trăng thu dạkhúc”, “tam xuân”, “phụng hoàng”, “kim tiền bản”, “vọng kim lang”,
“văn thiên tường”, “phi vân điệp khúc”..., các điệu lý:“lý giao duyên”, “lý con sáo”, “lý cái mơn”…
Đọc Sông Ba mùa lũ, là có thể hình dung
con sông“bắt nguồn từngọn núi Ngọc Rô tuốt
trên vùng đất đỏ ba-zan Tây Nguyên, chảy qua mấy tỉnh Kon Tum, Đắk Lắk, Gia Lai
rồi xuôi vềPhú Yên theo cửa Đà Diễn ra biển khơi. Hàng nghìn năm nay đã chuyên
chởbiết bao phù sa màu mỡ tưới cho cánhđồng lúa Phú Yên đểnó trởthành vựa lúa lớn
nhất miền Trung nầy…”.
Và một cảnh tượng tuyệt mỹ trong khu rừng
rậm nhiệt đới có thể làm ngây ngất bạn đọc
dù chỉ là ngôn từ: “Một đàn bướm đủ màu sắc,
anh nhận ra có nhiều loài bướm đẹp đặc trưng của Sơn Trà như bướm phượng đuôi
kiếm, bướm phượng đốm vàng, bướm phượng đen đuôi vàng... bay hàng đàn theo bước
chân anh như tiễn anh xuống núi giống như ngày xưa các nàng tiên nữ tiễn đưa
Lưu Thần và Nguyễn Triệu về trần gian vậy…”- Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà
Trong câu chuyện Sông ngoài kia vẫn chảy,
ngoài việc cung cấp cho bạn đọc “quy trình” làm chiếc ghe xuồng: “Làm ghe xuồng- Để hoàn thành một chiếc xuồng
đạt yêu cầu, phải qua nhiều công đoạn vất vả từ việc cưa ván, bỏ mực, rọc dọn,
vô vỏ, ráp cong, dằn... trong các khâu đó khâu ráp cong là khâu quan trọng nhất
quyết dịnh đến chất lượng của sản phẩm”..., thì cách tả dọc ngang đời
thương hồở miền Tây Nam bộ, qua câu văn mà thấy cả miền sông nước với những cái
tên đầy ấn tượng, hình dung ra một miền nước châu thổ sông Mekong thi vị và kỳ
bí để khám phá trong một chuyến du lịch nào đó trong tương lai: “Ráng chiều, Ngàn lại lang thang trên sông nước
cùng chiếc ghe hàng bông của dì Tư, khi thì qua Cái Sâu, Mái Dầm, Phú Hữu khi
thì ngược lên Vàm Xáng, Phong Điền, Cầu Nhiếm, Ba Xe, có lúc lại trẩy lên Ô
Môn, Thới Lai CờĐỏ, nơi nào có khách thì thuyền cứ đi, nơi nào có bến thì thuyền
neo đậu lại..”
Đặc biệt là trong câu chuyện Tình
yêu màu hoa anh đào, thật thú vị khi tác giả cung cấp cho bạn đọc ít kiến
thức về hoa anh đào ở Nhật mà không phải ai cũng có thể nhận biết, nếu như
không phải một người có sự quan sát tỉ mỉ và tìm hiều cặn kẽ: “ỞNhật có mấy trăm loài hoa anh đào khác nhau
như Nhiễm Tĩnh Cát Dã Anh(Somei Yoshino Zakura) hoa có màu hồng nhạt hay trắng.
Vẻngoài của chúng đặc biệt đẹp nhờvào lá cây không trồi ra cho tới mùa cao điểm
hoa nở. Hoa có sắc hồng chuyển dần sang trắng, các biểu tượng hoa sakura đều bắt
đầu từloài nầy. Còn có Sơn Anh(Yama Zakura) cũng màu hồng nhạt, hoa năm cánh
nhưng nhỏhơn, Chi Thùy Anh(Shidare Zakura), hoa màu hồng có những nhánh rũ xuống,
rồi Hàn Anh(Kanzakura) là loại hoa anh đào nởsớm, Hà Tân Anh(Kawazu Zakura).
Hàn Phi Anh hoa có màu đỏđậm giống như cái chuông… Hàn Phi Anh có thể rộ nở từ
tháng 1…, có loai nở rất muộn như Nhất Diệp Anh(Ichiyou Zakura) nở vào cuối
tháng tư một bông có khoảng 20 cánh, rồi Uất Kim(Ukon) hoa có màu vàng nhạt,
Anh Đào Hoa Cúc(Kikuzakura) có khoảng 100 cánh trong một bông, đặc biệt là Anh
Đào Mùa Thu(Jugatsuzakura) thời gian nởtừtháng mười đến tháng một và mùa xuân, là
một trong những loài hoa nở vào mùa thu và mùa đông…”
Khi nói về một con sông ở Thủ đô nước Mỹ,
tác giả tả ngọn nguồn sông, để qua đó cho bạn đọc có thể hình dung dòng chảy
như đang được “xem” thực địa: “…sông
Potomac bốn mùa trong xanh hiềnhòa, nó là một trong những con sông dài nhất nước
Mỹ, Potomac khởi nguồn từtiểu bang West Virginia và lần lượt chảy qua các tiểu
bang Maryland, Virginia và Washington DC. Đoạn sông chảy qua Virginia là dài nhất,
bởi khi vào tới tiểu bang Virginia dòng sông uốn khúc nhiều lần khi nối với các
phụlưu nhỏvà mỗi lần tiếp nhận thêm một phụlưu, dòng sông lớn hơn cho tới khi
chạm mặt với thủđô Washington DC thì dòng Potomac đã trởthành mênh mông khi
xuôi vềphía nam đổvàovịnh Chesapeakerồi hòavào Đại Tây Dương…- Bên
dòng Potomac
15 câu chuyện trong“Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà”của người thơ Nguyễn An Bình có thể
nói là 15 cung bậc của tình yêu, mà ở đó, chữ “tình” giống như chủ thể để biến
tấu những gam màu sắc cuộc đời hoặc đắng ngọt, day dứt, chung chiêng đến thương
những mảnh đời bất hạnh, hoặc hạnh phúc được sẻ chia, hạnh phúc khi đoàn tụ, hạnh
phúc tìm được nhau để có nhau, hạnh phúc khi biết về nguồn cội…
Những câu chuyện tình yêu trai gái tình
tiết không tạo sốc, không có những tình huống gay cấn, nhưng luôn làm xốn xang
trái tim bạn đọc bởi cái thương khó, chông chênh. Không thể không thương cặp
đôi trai gái người mất mẹ kẻ mồ côi cha, cùng có hiếu với người còn lại, cùng
chịu thương chịu khó, cùng sớt chia cho nhau vui buồn, tựa vào nhau, để rồi gắn
bó với nhau ăn đời ở kiếp hạnh phúc như trong Chuyện tình trên Phá Tam Giang.Cũng
như cảm thông và cầu mong cho nhân vật Ngàn trong Sông ngoài kia vẫn chảy
tìm được niềm vui với mối tình thanh mai trúc mã, đi theo tiếng gọi trái tim, vừa
là trả ân tìnhcho những người đã cưu mang cuộc đời, vừa là theo tiếng gọi của
dòng sông, của kiếp thương hồ gắn bó từ trong máu thịt…Và có chút ngậm ngùi đồng
thuận với tác giả về một tình yêu bị phản bội, bị xem thường như trò lừa dối để
mang lợi cho mình trong câu chuyện tình buồn Chuyện hai người.
Trong tập truyện ngắn này có hai câu
chuyện tình dễ thương vừa mộng vừa thực, vừa lãng mạn vừa sương khói liêu trai,
đều cùng đề cập đến cái đẹp, một cái đẹp nghệ thuật do con người tạo tác, một vẻ
đẹp của thiên nhiên của môi trường, đều có một chàng trai đi tìm một người con
gái… Trên
đồi sương, như câu chuyện “châu về hợp phố”, một bản tình ca ngọt ngào
với giai điệu ban đầu có chút trắc trở, để rồi cái kết đẹp như thơ, chàng họa
sĩ đã gặp lại người con gái – nguyên mẫu trong bức tranh của mình trong một hoàn
cảnh khá cảm thương- nàng bị tai nạn và mất trí nhớ, và rồi tình yêu chân thành
từ trái tim cộng vẻ đẹp bất tử của nghệ thuật đã làm nên điều kỳ diệu. Còn câu
chuyện thứ hai, cũng là câu chuyện kết của tập truyện Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà,
một câu chuyện tình liêu trai kỳ ảo giữa một nghệ sĩ nhiếp ảnh, không phải với
hồ tinh mà với một linh trưởng của rừng Sơn Trà, vọoc Chà vá chân nâu đầy mê hoặc
trong vẻ đẹp hoang dã cũng như chất kỳ ảo của tiếng đàn đá- âm thanh của đại
ngàn. Một câu chuyện mà qua đó còn chứa nhiều thông điệp về bảo vệ giữ gìn môi
trường thiên nhiên, đừng vì lợi nhuận đồng tiền mà phá hủy vẻ đẹp và những bảo
vật thiên nhiên ban tặng cho con người.
Và tiếp nối theo mạch bảo vệ thiên
nhiên, câu chuyện Sông Ba mùa lũ là một gam buồn cảnh báo những hiểm họa khôn lường
do con người nắn sóng đổi dòng những con sông Trời cho, để khi thì đồng khô ruộng hạn nứt nẻ, khi thì
ngập úng lũ lụt mênh mang..
Có một câu chuyện trong tập truyện này
khá sốc, nó gần như mang màu sắc lạ, và thật sự đọc xong vẫn ám ảnh đền rùng
mình nổi gai người. Câu chuyện Chuột và người, miêu tả cảnh bắt chuột
cống hàng đêm của một tay “săn chuột” bán cho các nhà hàng đặc sản có thể thu
nhập tiền triệu mỗi đêm. Một con người tử tế đàng hoàng, rồi sa cơ, rồi biến
mình thành một loài “chuột” làm cái nghề kinh khủng…. Một câu chuyện không chỉ
buồn mà còn chuyển khá nhiều những nghĩ suy về cuộc sống, con người, trách nhiệm,
sự dối gian, thú ăn chơi bất chấp…
Quê hương trong thơ của người thơ Nguyễn An Bình như một chủ thể thống
nhất trong các tác phẩm thơ của ông, thì ở trong tập truyện ngắn này, ông cũng
không bỏ qua “sở trường” của mình để viết hai câu chuyện đầy xúc động: Nguồn
cội- nói về những em bé trong chiến dịch “Operation Babylift” của Mỹ di
tản trẻ mồ côi ra nước ngoài trước ngày 30/4/1975, tìm về nguồn cội quê hương của
mình; Truyện thứ hai là Mùa chim dồng dộc- Một câu chuyện
tình yêu được viết qua những ký ức hoài niệm đẹp về loài chim dồng dộc ở quê
nhà, loài chim cần cù chịu khó làm tổ đẻ trứng nuôi con mỗi mùa, để rồi sau đó
lại cặp kè nhau tung cánh bay đi về một miền xa tiếp tục sinh sống và trưởng
thành…
Tình người trong tập truyện “Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà” là những
câu chuyện cảm động và có thể nói gây xúc động tận tam can bạn đọc. Một Xóm
trọ toàn những dân nghèo thênh nghèo thang ở tứ xứ tụ lại, làm nghề
cũng đa nghệ, tính cách thành phần tuổi tác cũng đầy phức tạp, nhưng được cô chủ
trọ có tình, không quá ngặt nghèo lấy tiền trọ, cảm thông với sự khó của mọi
người mà tò ra hào phóng, kháong đạt, lại luôn tìm cách động viên để người ở trọ
có thêm động lực mà sống trong lạc quan.Còn xanh bóng núi, câu chuyện buồn
the thắt của người đàn ông cựu chiến binh chiến trường K, bị vợ ruồng rẫy, rồi
con chết vì bệnh, bên cạnh đó là câuu chuyện một cô sinh viên bị lừa rồi mang bầu,
sinh con và bỏ con… Người đàn ông sau đó dang tay mở trái tim dốc công nhận
nuôi bầy trẻ bị mẹ bỏ hay mồ côi như niềm vui cuộc đời. Cô gái sau khi tốt nghiệp
có công ăn việc làm đàng hoàng, chuộc lỗi xưa bằng cách luôn góp tiền bạc giúp
dỡ người đàn ông nuôi bầy trẻ, rồi biết
con mình trong số trẻ nít đó… Và cái kết có hậu cho những người hảo tâm
nhân hậu, họ đã cùng nắm tay chăm sóc bầy trẻ.
“Tiếng
đàn đá trên đỉnh Sơn Trà” có ba câu chuyện về người Việt xa xứ: Tình
yêu màu hoa anh đào; Bên dòng Potomac, Tấm thẻ bài. Cảm giác như gam
màu lạnh trong chuyện với những số phận xa xứ nhiều tâm sự, ngồn ngang những mảnh
đời, vất vả trong mưu sinh…, nhưng câu chuyện lại thật ấm áp. Ấm từ màu hồng
hoa anh đào Nhật Bản để sưởi những trái tim lao động Việt, ấm từ ngọn gió trên
dòng Potomac vô tình hay hữu ý đã gắn kết hai con người tưởng như đã không còn
có thể gặp lại nhau, ấm từ giai điệu ca khúc Somewhere my love trong phim Doctor Zhivago để gắn với cuộc tình với cô gái tên Hà…
Tập truyện ngắn “Tiếng đàn đá trên đỉnh Sơn Trà”của nhà thơ Nguyền An Bình khá chân
phương trong ngôn ngữ, nhiều phương ngôn mang phong cách Nam bộ, giống như một
cách kể rỉ ra câu chuyện, không ồn ào, không náo nhiệt, như nhữngkhúc tình ca gam thứ giai điệu dịu dàng len lỏi, thấm dần
vào tâm hồn bạn đọc, gây cảm xúc nhớ nhớ thương thương, chút hoài cảm mơ màng…
Đặc biệt, có lẽ là người thơ viết văn, nên trong nhiều đoạn truyện chất thơ rất
nhiều.
Một tập truyện đọc để cảm để rồi khó
quên.
Tôi nhớ nhà thơ Nguyễn An Bình đã từng
nói: Làm thơ viết văn là một cái nghiệp
mà tôi tự tìm đến một cách hân hoan và tự nguyện, mãi mãi đi trên con đường đó
dù biết nhiều gập ghềnh chông gai lẫn những cạm bẩy nhưng con đường đó lại chứa
đầy hạnh phúc và niềm hoan lạc không bến bờ.
Chúc Phúc con đường văn nghiệp của ông sẽ
được nhiều hoan lạc./.
Tp. Hồ Chí Minh 6.6.2020
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét