CA KHÚC PHỔ THƠ MỚI
NGÀY CỦA MẸ
THƠ NGUYỄN AN BÌNH, PHỔ THÀNH CA KHÚC NHẠC SĨ MỘC THIÊNG
Cảm
Nhận Thơ:
ĐỌC THƠ TÔN NỮ THU DUNG TRÊN ĐẤT MỸ
*Lương
Thiếu Văn
Tôi rất vui khi nhận tập thơ “Con Chim Nhặt Hạt Ngô Đồng. Còn Tôi Lơ
Đãng Nhặt Hồn Cỏ Hoa” mà Tôn Nữ Thu Dung tặng tôi khi chúng tôi hẹn gặp cà phê
cùng chị ở khu thương mại Phúc Lộc Thọ của người Việt ở quận Cam Ca-li. Thật ra
khi đáp chuyến bay từ bờ Đông thành phố Boston sang bờ Tây Los Angeles, người
tôi muốn gặp đầu tiên là chị. Lần gặp chị lần cuối ở Sài Gòn chắc cũng gần năm
năm rồi thì phải. Không biết nói thế nào cho rõ về tình bạn văn thơ giữa hai
chúng tôi: thời học sinh chị hay gởi bài cho Tuổi Ngọc, Tuổi Hoa và một số tuần
báo nhật báo khác, tôi cũng thế nhưng chưa bao giờ quen biết hay thư từ chào hỏi
làm quen với nhau cho đến ngày đất nước tan hàng, mỗi người nổi trôi theo vận mệnh
riêng của từng người. Rồi chị sang Mỹ, bắt đầu viết lại, lập trang Tương Tri và
in sách. Có thể nói Tôn Nữ Thu Dung như con ong chăm chỉ, mỗi ngày bay đi tìm mật
hoa về xây tổ ấm của mình. Thời còn học sinh ở trường Thánh Tâm-Nha Trang chị
đã có một tập truyện vừa Ngày Tháng Nào do tủ sách Tuổi Hoa phát hành được nhiều
bạn đọc cùng lứa tuổi yêu thích, sau nầy qua Mỹ chị đã tái bản một vài lần để
ghi lại một quảng đời đẹp đẽ yêu văn chương với đôi mắt xanh biếc mơ mộng thuở ấy.
Đến nay gia tài văn chương của chị cũng khá dầy dặn: Về thơ có các tập: Kỷ Niệm,
Nhật Ký, Tiểu Khúc. Truyện ngắn có các tập: Hướng Dương Giấu Mặt, Thiên Thần Không
Mang Đôi Cánh. Các tập truyện vừa: Ngày Tháng Nào, Mùi Bánh Kem, Thủy Tinh Tan
Vỡ. Tập thơ “Con Chim Nhặt Hạt Ngô Đồng. Còn Tôi Lơ Đãng Nhặt Hồn Cỏ Hoa” là tập
thơ mới nhất chị vừa cho ra mắt vào năm 2022.
Có thể
nói tiêu đề tập thơ nầy có lẽ là cái tên dài nhất trong các tập thơ mà tôi được
đọc hay biết đến. Chị lấy hẳn hai câu thơ lục bát đễ thể hiện chủ đề của tác phẩm.
Hai câu lục bát dễ thương chứa đựng một tâm hồn nhạy cảm trước những biền thiên
của cuộc đời nhưng lại rất đổi trong sáng đến độ hồn nhiên vô tư. Tôi đọc thơ
Tôn Nữ Thu Dung nhiều, những bài thơ từ thuở xa xưa trên Tuổi Ngọc, Tuổi Hoa
cho đến những bài thơ viết sau nầy và cảm thấy hình như thời gian ngừng lại trong
thơ chị. Nói như thế có lẽ hơi nghịch lý một chút các bạn nhỉ? Hơn nửa thế kỷ
trôi qua, cô bé Thu Dung ngày nào với những câu thơ nhí nhảnh, hồn nhiên đôi
khi yểu điệu ra vẻ già trước tuổi giờ vẫn dòng thơ vẫn vậy, tất nhiên chỉ có điều
trầm lặng và sâu sắc thêm lên khi cuộc đời trải qua nhiều thác ghềnh dòng nước
vẫn ngọt ngào tuôn chảy về xuôi một cách êm ả, thế thôi.
Nói như nhà văn Đinh Tiến Luyện khi viết lời
bạt cho tập thơ:“...Thơ Tôn Nữ Thu Dung
thoát qua từ tâm mình qua thời gian luôn đổi thay nên phong phú ý và chữ. Không
ai đặt hàng trước cho những bài thơ. Những câu thơ theo người và người viết
theo những câu thơ của mình. Có khi chẳng ai nhớ ai, người buông ra nó hay nó
chui từ tâm người như một điều tự nhiên, thế thôi. Đó là sáng tác.” Người
làm thơ tự thân mình viết là vì thích viết có lẽ đó là điều duy nhất thế thôi.
Tập thơ trình
bày thật trang nhã, trang bìa khá lạ mắt và chia làm hai phần: Phần THƠ và phần
VÀ NHỮNG BÀI KHÁC. Có lẽ Thu Dung muốn phân định một ranh giới nhỏ nào đó cho
người đọc chú ý để nhận ra điều đó, cùng hai lời giới thiệu của nhà văn Đinh Tiến
Luyện và nhà văn Quyên Di. Chúng ta dễ nhận ra hai nhà văn tên tuổi nầy của tuần
san Tuổi Ngọc và Tuổi Hoa một thời nổi tiếng của văn chương miền Nam trước
1975, có lẽ chị muốn tìm lại một chút kỷ niệm đẹp đẽ thời áo trắng mà bao biến
đổi của thời cuộc đã làm mất mát và tàn phai hơn là tìm chút hào quang nào đó.
Phần THƠ gồm 95 bài hé mở cánh cửa vào vườn thơ của chị như một khung cửa nhỏ
nhưng là một khung cửa rất lạ:
Khung cửa nhỏ - mở ra –
ngày nắng hạ.
Ngày thương yêu, thuở ấy,
Nắng Sài Gòn.
Những hàng cây ven đường lay bóng lá.
Chỉ dám nhìn – guốc mộc – gót chân son.
(Có một điểu rất lạ - trang 24)
Và cứ thế
chúng ta dõi theo “bước chân son” ấy đi vào thơ, khám khá thế giới nội tâm trong tâm
hồn nhỏ bé đó, để thấy được “Em dễ ghét từ
khi còn đi học”, “từ nụ cười răng khểnh”, để rồi “Tôi rưng rưng/mở ký ức dịu dàng. Ngón tay gầy còn giữ búp Ngọc Lan”.
Với bản thể non tơ đó, ta bắt gặp ánh mắt ngập ngừng đôi
lúc cô quạnh từ một tiếng chim, một dòng sông, một bờ trăng nào đó trong quá khứ
trên đường ta đi qua đã từng hội ngô, bắt gặp khi vừa mới quay đi đã trôi vào
hư vô mất biệt:
Chiều đã phai tàn bên kia núi
Ai còn trôi dạt phía hư không...
(Giọt chiều – trang 26)
Hay:
Tạm biệt dòng sông, vầng trăng huyễn hoặc
Tạm biệt môi hôn thuở ấy xuân thì
Ai gõ cửa mở về khung trời vắng
Tôi nghẹn ngào đánh đổi cuộc ra đi...
(Nhật ký tháng tám – trang 27”
Đôi lúc ta bắt gặp “bước
chân son” ấy hình như bước lạc qua một thế giới khác chỉ có trong thế giới
của cổ tích, thần tiên, hồ ly, kiếm hiệp, phải chăng Thu Dung muốn thoát khỏi
hiện thực đầy những phiền muộn và thả hồn mình trong khói sương cổ tích chăng?
Ngoài hiên hồ ly bước khé
Nghẹn ngào giọt nến lung linh
Trang sách thở dài rất nhẹ
Thư sinh rơi bút...giật mình.
(Đêm Hồ ly – trang 30)
Và đây Doanh
Doanh dưới ánh mắt của “Lệnh Hồ Xung” trong Tiếu Ngạo Giang Hồ:
Em ở phương nào xa khuất quá
Cầm tiêu hợp tấu biết tìm đâu
Lang thang muôn nẻo đường phiêu dạt
Chỉm nổi trong ta khúc Phượng Cầu”.
(Bài tặng Doanh Doanh-trang 101)
Có lúc ta lại thấy
thấp thoáng hình ảnh của “bước chân son” ấy ẩn hiện trong “Hồn cỏ hoa”, trong
“Mây” trôi về phương trời vô định, “Quỳnh” của tháng chạp nào đó đang chờ hé nụ
hay cô đơn hơn trong tiếng “Con dế buồn” thâu đêm:
Con chim nhặt hạt ngô đồng
Còn tôi lơ đãng
nhăt
hồn cỏ hoa
(Hồn cỏ hoa-trang40)
Con chim nhặt hạt ngô đồng
đã lạ rồi và khó bắt gặp được còn “Tôi lơ đãng nhặt hồn cỏ hoa” thì thôi vô
phương tìm thấy. Hai câu thơ vừa hay vừa lạ lẫm làm ta ngất ngây như vừa uống một
chén rượu bồ đào, nó không làm ta say khướt nhưng lại đưa hồn ta vào một thế giới
huyễn hoặc nào đó không tìm được lối ra?
Chỉ còn lại:
tôi, nỗi buồn và cỏ
Và muôn trùng tiếng sóng vỗ lặng yên
Em cũng thế: Con – Dế - Buồn bé nhỏ
Dặn tim mình... Không nỡ nói:
Em quên!
(Con dế buồn-trang 86)
Tôi không rõ những bài thơ
được tập hợp in trong sách viết vào những thời điểm nào nhưng làm cho tôi có cảm
giác dàn trải và mênh mông vô tận, chưa đi hết một đời người mà ta bắt gặp bao
sự đổi thay dâu bể để người bên trời phải “Đứng
nhớ phương Đoài”, đếm từng cái “Mười
năm” đi qua cuộc đời mình, rồi nhớ tà “Áo
tím qua đồi”, chiều hiu quạnh đón “Khúc
thu rơi”, ngắm “Vầng trăng cũ” mà
buông “Lời từ biệt” và khi nhận ra chỉ
“Còn lại tiếng muôn trùng”:
Khi về lại tôi nghẹn ngào tự hỏi
Tôi tìm gì trên lối cũ xót xa
Những hoài niệm cũng phai tàn như thế
Xác vàng hoa rơi rụng trước hiên nhà.
...chỉ còn mây... mà mây thì bay mãi
Chỉ còn em... mà em đã xa rồi
Chỉ còn lại tiếng muôn trùng khắc khoải
Chỉ còn tôi... vô vọng... một mình tôi.
(Còn lại tiếng muôn trùng-trang 120)
*
Phần VÀ NHỮNG BÀI KHÁC đặt
ta vào một hướng rẽ khác trong thơ Tôn Nữ Thu Dung, những tên bài như “Người
Homeless và con chó nhỏ, Vết thương, Đất nước tôi, Tháng tư xưa, Từ một nước Việt
buồn, Mặc khải sau ngày phục sinh, Tổ quốc gọi tên ai...” gợi cho ta những kứ ức
không lấy gì làm vui vẻ, nó như một vết thương đã liền da nhưng vẫn làm ta nhức
nhối những khi trái gió trở trời:
Thời chúng ta khó mở lòng trắc ẩn
Mỗi con người tự ôm ấp vết thương
Lúc thấm mệt ngã bên trời khắc khoải
Tan tác buồn, thuở cát bụi tha phương.
Khi tàn cuộc những thanh âm bất lực
Bài Tụng Ca cũng rời rã vô hồn
Chiếc mặt nạ cuối cùng... rơi nước mắt
Tiếng thở dài buốt lạnh cả hư không...
(Vết thương-trang 129)
Trong thế giới xô lệch đầy
bất ổn có lẽ Tôn Nữ Thu Dung cảm nhận hết nỗi bất lực của mình cũng như bao người
Việt Nam khác, chị cảm thấy mình “...được
sinh ra từ một nước Việt buồn...”, thôi thì hãy như “hạt cát nhỏ nhoi” cuốn theo dòng đời đầy dông bão:
Nhìn cùng tôi đóa Quỳnh Sa Mạc lẻ loi
Rất rực rỡ nhưng vô cùng cô độc
Trong vô thức...bất tận buồn...muốn khóc
Chúng ta mỗi người chỉ là hạt cát nhỏ nhoi...
(Mặc khải sau ngày phục sinh-trang 145)
*
Nhà văn Quyên Di có nhận xét: “ Thơ Tôn Nữ Thu
Dung qua đa dạng, có tính trong sáng, tươi mát, chín chắn và lãng mạn. Theo
dòng thời gian tính tươi mát bớt đi nhưng sâu sắc nội tâm thì tăng lên. Nét
lãng mạn vẫn rất rõ, khác chăng là cách biểu lộ nét lãng mạn ấy.” Đó phải chăng
tính lãng mạn của một người nữ làm thơ mà Đinh Tiến Luyện nhận xét: “Dù không
được đọc những tập thơ trước đây của Tôn Nữ Thu Dung, trong tập thơ nầy cũng đủ
cho tôi nhận ra tính phong phú của một tâm hồn lãng mạn (thi sĩ nào cũng thế,
nam lãng 1 thì nữ lãng 10)” chăng?
Khép sách lại,
tôi đứng lên và bước ra balcon, Từ tầng 5 của khách sạn Silver Trumpet nằm trên
Avenue of the Arts nhìn xuống công viên nhỏ bên dưới, một hồ nước trong vắt được
bao quanh bởi những thảm cỏ xanh rờn, những bồn hoa đầy màu sắc được chăm bón cẩn
thận, có hai cây sồi mọc bên nhau cao thẳng tằp đang reo cùng gió ngàn. Tôi lơ
đãng nhìn lên bầu trời xanh thẳm. Chiều Cali xuống thật êm đềm. Ngày mai tôi về
Việt Nam sau gần một tháng ở lại xứ Cờ Hoa, trong hành lí sẽ mang theo hương
thơm cỏ hoa ẩn trong những bài thơ của người phụ nữ làm thơ mang tên Tôn Nữ Thu
Dung.
Cali-Sài Gòn, tháng 7-2023
LƯƠNG THIẾU VĂN
Tham khảo:
1- Với Tôn Nữ Thu Dung của
Đinh Tiến Luyện
2- Thơ hãy nói, tôi nghe của
Quyên Di
CA KHÚC PHỔ THƠ MỚI
VỀ ĐÂU NHỮNG MÙA HẠ XƯA
THƠ NGUYỄN AN BÌNH, PHỔ THÀNH CA KHÚC NHẠC SĨ NGUYỄN ĐÌNH PHƯƠNG LIÊU. CÁM ƠN NS PHƯƠNG LIÊU VÀ NHÀ THƠ NGUYỄN THÂM ĐÃ TRÌNH BÀY CA KHÚC THẬT ĐẸP
NGUYỄN AN BÌNH
Về đâu sao vội vã
Giọt mưa bay qua đời
Ủ tình tôi xanh lá?
Phượng hồng còn thắp lửa
Đỏ một trời tương tư
Tiếng ve rền khung cửa
Gõ từng nhịp thiên thu.
Bài thơ tuổi học trò
Nằm im trong góc nhớ
Thời gian chẳng đợi chờ
Đón tình đầu bỡ ngỡ.
Còn đó những cơn mưa
Rơi trên triền môi mặn
Còn đó cuộc tình xưa
Trôi theo mùa hạ trắng.
Môi thơm chưa một lần
Tình sao mong manh quá
Bụi xóa mờ dấu chân
Giữa biển người xa lạ.
Về đâu mùa hạ cũ
Để tôi ngẩn ngơ hoài
Giữa sân trường rực nắng
Cánh phượng nào vừa rơi.
13/4/2018
VỀ NGANG PHÁ TAM GIANG
Về
qua phá Tam Giang
Mạn
thuyền nghe sóng vỗ
Nước
bốn bề mênh mang
Hàng
cọc tre nghiêng ngửa.
Ô
Lâu nước vẫn chảy
Em
lại ngược dòng Hương
Mái
chèo khua sóng nước
Có
chờ anh theo cùng?
Thuyền
xuôi về Vinh An
Mây
trời buông xuống thấp
Em
ơi nắng rất vàng
Đụn
cát dài xa tắp.
Mây
tím giăng đầy trời
Thuyền
ai còn buông lưới
Chim
cuối trời lẻ loi
Hoàng
hôn rơi hấp hối.
Xe
qua cầu Diên Trường
Nhớ
ai mà gió thổi
Mưa
suốt một cung đường
Chắc
làm em bối rối.
Rượu
làng Chuồn vẫn thơm
Có
ấp môi em ngọt
Nhiều
năm mãi chưa quên
Sắt
se từng sợi tóc.
Em
đừng qua rú Chá
Hỏi
chim bay về đâu
Khi
chiều tà hoang nắng
Giữa
biển trời bể dâu.
Anh
về Phá Tam Giang
Mưa
bay từng hạt nhỏ
Chia
ba dòng đục trong*
Trong
tột cùng thương nhớ.
_______________________________________________________________
* ba dòng: phá
Tam Giang là nơi nước ba sông Ô Lâu, sông Bồ, sông Hương đổ về
trước khi ra cửa
Thuận An xuôi về biển.
**rú Chá: rừng
ngập mặn đặc hữu của phá Tam Giang
TRƯỚC ĐÀI TƯỞNG NIỆM CHIẾN
TRANH VIỆT NAM
1- Tôi bắt gặp bức tường
hình chữ V
Ghép bằng 72 những phiến
đá hoa cương đen quí
Chở từ thành phố Bangalore
của Ấn xa xôi bên kia bờ đại dương
Khắc tên 58 ngàn lính Mỹ
chết hay mất tích
Trong chiến tranh Việt Nam
thế kỷ trước
Khi dừng chân ở khu tưởng
niệm
Bên cạnh tượng đài Abraham
Lincoln phía bên kia
Ở Quảng trường Quốc gia Washington
DC
Tôi thấy bước chân của mọi
người hình như chậm lại
Có những lúc ngập ngừng trầm tư
Chậm lại và trầm tư như bước
chân tôi
Khi dừng lại đọc những cái
tên khắc trên từng phiến đá
Trong tiếng gió rì rào
Trên hàng cây xanh một ngày
tháng năm đầy nắng.
2. Những bông hoa đặt dưới
chân tường
Những kỷ vật chiến tranh còn
sót lại
Tấm huy chương, bức thư người
mẹ, có cả bài thơ
Và mấy chai rượu uống dở
Từng phiến đá như một tấm gương
phản chiếu
Tôi thấy cả bóng mình và đất
trời trong đó
Hòa lẫn vào dòng tên các binh
sĩ tử trận khắc trên mặt đá
Khắc khoải nỗi đau chiến tranh
Chưa bao giờ nguôi ngoai
Thời gian có thể hàn gắn
được chăng
Tôi chỉ thấy máu và lửa bừng
lên từ bức tường lặng im
Sự bi thảm của chiến tranh
thật khốc liệt
Suốt chiều dài hậu chiến
“Chúng ta không thay đổi
được quá khứ.
Nhưng có thể quyết định được tương lai”**
Có thật thế chăng?
3. Chiến tranh đã lui đi rất
xa
Rất ra. Phải! Rất xa
Nhưng nỗi đau vẫn âm ỉ như
mới vừa hôm qua
Cho cả hai bên một thời đối
mặt.
*Washington DC-Sài Gòn tháng 8-2023
*Bức tường được khởi xướng
từ cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến ở VN Jan Scruggs. Xây dựng từ ngày
26/03/1982 và hoàn thành 13/11 cùng năm đã trở thành biểu tượng về cuộc chiến tranh
Việt Nam mà quân đội Mỹ từng tham chiến.
**Lời tổng thống Mỹ Barack Obama
KHÚC HÁT BÊN DÒNG HUDSON
Hình như gió không thổi nữa
Sóng còn bắt nhịp trùng
khơi
Lòng thuyền chông chênh khúc
hát
Theo dòng Hudson lẻ loi.
Ta đứng bên trời đông bắc
Dõi theo cánh nhạn lạc
loài.
Đất trời mênh mông đến vậy
Ngược Hồ nước mắt của mây*
Người bên kia bở xa thẳm
Có cùng ta ngắm chiều rơi.
Một mình nghiêng soi bóng
nước
Ngỡ đời một áng mây trôi.
Ai mang tấm lòng của biển
Gởi theo mây khói quê nhà
Sóng còn vỗ bờ cát trắng
Một lần đã mịt mù xa.
Về đâu đàn chim viễn xứ
Bao giờ mở hội trùng dương
Quê hương một ngày nắng ấm
Có mơ về đậu cành Nam?
NewYork- Sài Gòn tháng
8-2023
*Hồ nước mắt của mây: thượng nguồn sông Hudson,
dòng sông chảy qua bang New york và New Jersey
CA KHÚC PHỔ THƠ MỚI
CẦU VỒNG MƯA
THƠ NGUYỄN AN BÌNH, PHỔ THÀNH CA KHÚC NHẠC SĨ PHAN BÁ KIỆT.
CÁM ƠN ÔNG ANH NHẠC SĨ QUÊ NHÀ RẤT NHIỀU