BƯỚC TIỀP HAY DỪNG LẠI

BÀI TRÊN THƯ QUÁN BẢN THẢO SỐ 100

SỐNG VÀ VIẾT

                     BƯỚC TIỀP HAY DỪNG LẠI

                                                 *Nguyễn An Bình

 1- Còn nhớ Thư Quán Bản Thảo số 1, số đầu tiên ra đời trong hoàn cảnh rất đặc biệt: Sự kiện 11/09/2001, không tặc đã cướp 4 chiếc máy bay và gây nên cái chết thảm khốc của nhiều người, làm sụp đổ Trung Tâm Thương Mại Thế Giới ở Lower Mahattan, gây nên sự suy thoái nghiêm trọng cho nền kinh tế Hoa Kỳ. Bằng sự nhạy bén của trung đội trưởng thám kích và phóng viên chiến trường thời chiến tranh Việt Nam, nhà văn Trần Hoài Thư đã lột bỏ trang bìa của TQBT số đầu tiên để thay trang bìa khác và thêm một phần nội dung của tờ tạp chí cho phù hợp với tình hình thời sự quốc tế còn nóng hôi hổi, nhờ thế bạn văn và độc giả luôn ghi nhớ đến ngày ra đời của một tờ tạp chí nhỏ mới hình thành đang tìm cách phục hưng di sản văn chương miền Nam đã bị những kẻ thắng trận chối bỏ và thiêu rụi. Hơn 20 năm trôi qua, nhiều bước thăng trầm tưởng chừng có lúc không gượng dậy được, những người thực hiện đang kêu gọi bạn văn góp bài cho số kỷ niệm 100 ra mắt vào tháng 9-10/2022. Hơn hai mươi năm với những sự kiện và những bước ngoặc làm thay đổi tình hình thế giới rất nhiều: Trung Quốc càng tỏ ra hung hãn hiếu chiến ở biển Đông, Nga với chủ nghĩa Putinisme đem quân tấn công Ucraine nhằm dựng lên một nhà nước thân Nga trong vòng một tuần, nhưng cuộc chiến dằng dai đã qua tháng thư 5 vẫn dậm chân một chỗ và mới đây nhất là vụ ám sát cựu thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khi ông đang diễn thuyết tranh cử quốc hội cho Đảng cầm quyền của ông đã dấy lên làn sóng căm phẩn trên toàn thế giới, các ác vẫn cứ tồn tại và leo thang, liệu một lần nữa có thêm một sự kiện trọng đại nào xảy ra trên toàn thế giới để người chủ biên TQBT một lần nữa mạnh dạn lột tờ bìa tạp chí TQBT số 100 để thay thế tờ bìa khác cho phù hợp nhằm đáánh dấu số kỷ niệm đặc biệt nầy. Tất cả còn là một ẩn số chúng ta phải đợi đến giờ G mới biết chính xác.

2- Một ngày khi tôi gởi truyện ngắn đầu tiên đến TQBT kèm lý lịch trích ngang của một kẻ làm văn nghệ, nhà văn Trần Hoài Thư đã vội điện thư cho tôi giọng rất hồ hỡi khi nhận tôi là đồng hương với người bạn đời của anh– Chị Yến – Nơi anh nhận làm quê hương thứ hai của mình, nơi anh lăn lộn trong cuộc chiến tranh Việt Nam với tư cách là phóng viên chiến trường cho đến khi tan hàng rã ngũ. Một ngày khi nhận điện thư của anh Phạm Văn Nhàn nhờ tôi thay thế con gái nhà thơ Viêm Tịnh đã bỏ về Huế tiếp tục chuyển tạp chí TQBT đến bạn bè và độc giả trong nước, mặc dù biết công việc nầy trong thời điểm đó vẫn là một vấn đề tế nhị và nhạy cảm nhưng tôi vẫn vui vẻ chấp nhận vì không muốn để tâm huyết của các anh đứt đoạn. Một ngày anh hồ hỡi báo tin truyện ngắn của anh và anh Phạm Văn Nhàn được đọc trên Đài phát thanh và truyền hình Tiền Giang nhiều số liền dù họ biết các anh đang sống ở nước ngoài và từng là những người lính miền Nam. Một ngày Khánh Ly trở về nước lưu diễn kỷ niệm 60 năm đi hát của mình bị tuýt còi vì hát ca khúc Gia Tài Của Mẹ của Trịnh Công Sơn có câu “Hai mươi năm nội chiến từng ngày”... Tất cả những điều đó cho ta thấy điều gì? Sự cởi mở về văn nghệ chỉ là tảng băng nổi nhỏ bé trôi bềnh bồng trên mặt biển mà thôi, chúng ta còn phải đi một đoạn đường rất dài nữa để có được một nền văn nghệ tự do cởi mở hơn. Đó không phải là một tiêu chí mà những người thực hiên TQBT muốn hướng tới hay sao?

3- Khi số TQBT số 96 phát hành cũng là lúc Ban Biên Tập thông báo chính thức sẽ đình bản vì nhiều lý do bất khả kháng, sức khỏe của anh Trần Hoài Thư đang trong giai đoạn báo động, sau khi bị stroky anh ra vào bệnh viện thường xuyên vì nhiều căn bệnh khác. Cũng không phải không có lý do khi bạn bè văn nghệ đặt cho anh biệt danh “Kim Mao Sư Vương”. Anh em đều rất lo lắng, dẫu biết rằng việc duy trì những tờ TQBT lúc nầy chỉ tính từng số một và càng lúc càng khó khăn hơn, độc giả càng thu hẹp, cộng tác viên thưa thớt gởi bài, có lần trong một điện thư anh phàn nàn với tôi: “Anh đã thông báo gởi bài cho số TQBT mới, nhưng cho tới bây giờ cũng chỉ nhận được ít bài. Không biết họ(những bạn văn cộng tác thường xuyên cùng tạp chí) dùng thời gian để làm gì nữa. Sự nghèo nàn về nội dung tất nhiên là không tránh khỏi cũng một một nguyên nhân để anh đi đến quyết định không vui nầy.

4- “Bước tiếp hay dừng lại” sau số TQBT 100 còn là câu hỏi bỏ ngõ, nhưng tôi có thể nói với các bạn rằng những người chủ biên của nó: nhà văn Trần Hoài Thư, nhà văn Phạm Văn Nhàn... đã hoàn thành xuất sắc tiêu chí mà họ đã đề ra lúc ban đầu, đã đi hết đoạn đường cần đi, đã làm hết những điều cần làm trong điều kiện có thể để giữ gìn bảo tồn di sản văn chương miền Nam có thể bị mai một, các anh như những người lính luôn xung phong về phía trước không nề khó khăn gian khổ. Tôi nghe anh Phạm Văn Nhàn nói Trần Hoài Thư đang thu gọn lại Basement của mình chỉ giữ lại một số máy móc dụng cụ cần thiết cho việc viết bài và in ấn mà thôi. Anh Phạm Văn Nhàn không giấu điều mơ ước: “Anh và Trần Hoài Thư ao ước trở về Việt Nam một lần thăm quê hương, bạn bè và người thân rồi trở qua đây sống phần đời còn lại nhưng chắc không thể thực hiện được vì không có ai thay thê chăm sóc mấy bà trong những ngày các anh đi vắng. Biết làm sao được. Đành thôi”

Nhưng tôi tin khi còn một chút hơi thở, các anh sẽ vẫn còn viết, phổ biến tác phẩm của mình dưới các hình thức khác nhau: chẳng hạn qua điện thư, đăng tải lên blog, facebook hay trang trọng hơn là in thành tác phẩm, bạn văn vẫn dành tình cảm thân thiết với những đứa con tinh thần của các anh. Dù TQBT có đình bản nhưng trong lòng anh em văn nghệ không bao giờ quên một tờ tạp chí nặng lòng với văn chương và một Thư Ấn Quán nặng lòng với Di Sản Văn Chương Miền Nam.

Sài Gòn, 14/07/2022

NGUYỄN AN BÌNH